Hoe heeft het coronavirus de arbeidsmarkt veranderd?
Het Centraal Planbureau heeft schokkende cijfers naar buiten gebracht, waarin zij stellen dat de arbeidsmarkt de komende vijf jaar nog schade zal ondervinden van de coronacrisis. Dit zal voornamelijk terug te zien zijn in de werkeloosheid. De gevolgen hiervan zijn heftig, aangezien een stijging in de werkeloosheid leidt tot een daling in het bbp. Payingit nam een kijkje op de arbeidsmarkt en zocht uit welke impact de coronacrisis heeft.
Wat wordt er onder ontmoediging van de werkende populatie verstaan?
Bij langdurige werkloosheid zien we dat mensen ontmoedigd raken. Des te langer een persoon niet werkt, des te moeilijker het ook wordt om weer ergens aan de slag te kunnen. Wanneer een significante groep van de bevolking permanent werkloos raakt, zet dit verlies van menselijk kapitaal in werking. Dit houdt in dat het geheel van vaardigheden die economisch waardevol zijn, in het algemeen afneemt. Door de coronacrisis zien we dat het menselijk kapitaal afneemt. Mocht deze werkloosheid zich tot na de coronacrisis doorzetten, zal dit een blijvend effect hebben op de komende jaren.
Nederland moet oppassen voor gedwongen vervroegde pensioneringen
Uit onderzoek van het Centraal Planbureau is gebleken dat er tijdens de coronacrisis een toename is van vervroegde pensioneringen. Dit valt enerzijds te wijten aan het feit dat de werkvloer voor oudere een gevaarlijke plek is geworden door toedoen van het coronavirus. Anderzijds trekken ouderen zich vroegtijdig terug aangezien zij toch al op weg waren naar hun pensioen. Hierdoor ontstaat er een leegloop op de arbeidsmarkt binnen deze leeftijdscategorie.
Op het moment dat ouderen vroegtijdig met pensioen gaan, ontstaan er gaten op de arbeidsmarkt. Als de nieuwe aanwas niet in staat is deze plaats in te nemen, zal voor de rest van de medewerkers de werkdruk worden verhoogd. Op die manier kan er meer druk op deze populatie komen te staan, waardoor langdurige stress of een hoge werkdruk uiteindelijk weer tot meer burn-outs kan leiden.
Versoepelingen liggen op de loer maar horecaondernemers hebben geen personeel
De horeca mocht op 28 april 2021 de terrassen weer openen. De horecaondernemers hebben hier maanden op gewacht en konden niet wachten om weer gasten ontvangen. Helaas lopen de horecaondernemers nu tegen een nieuw probleem aan. Er is namelijk sprake van bovenmatige leegloop van werknemers. Er staan vooral vacatures open voor koks, bediening, barmedewerkers en afwassers. Het Centraal Bureau voor de Statistiek brengt cijfers naar buiten dat van alle horecamedewerkers die Nederland voor de coronacrisis telde, ruim 90.000 medewerkers zijn uitgestroomd.
De werknemers die zijn uitgestroomd, hebben tijdens de coronacrisis uit noodzaak voor een andere baan gekozen. Ruud Bakker van de Koninklijke Horeca Nederland, laat weten dat oud-horecamedewerkers nu allang blij zijn dat ze weer werk hebben en niet snel zullen terug keren naar hun oude functie in de horeca. Bakker heeft een groot personeelstekort, waardoor hij zijn zaak ook maar 5 dagen in de week kan openen. Het FNV laat weten dat 1 op de 5 horecamedewerkers die tijdens de coronacrisis van baan is gewisseld, aangeeft niet meer terug te willen komen.
Verschillende sectoren worden op andere manieren geraakt door de coronacrisis
Sectoren zoals de beveiligingsbranche, horeca, luchtvaart, evenementenbranche en reisorganisaties zijn hard getroffen door de coronacrisis. Deze sectoren hebben al maandenlang geen kans om financieel gezien hun hoofd boven water te houden. Terwijl andere sectoren zoals de zorg, koeriers en het openbaar bestuur juist op zoek zijn naar meer werknemers om de hoge vraag aan te kunnen. Dit heeft tot gevolg dat de vraag naar specifieke medewerkers is veranderd. Bedrijven in de desbetreffende branche moeten zelf moet goede omscholingsvoorstellen en onboardingstrajecten komen om geschikte medewerkers te vinden.
Onderzoekers van het Centraal Planbureau weten nog niet of de verschuiving in arbeidsvraag permanent zal zijn of niet. Amerikaanse onderzoekers laten weten dat het voor werkgevers belangrijk is om werknemers aan hun onderneming te blijven binden, zodat er minder leegloop in bepaalde sectoren ontstaat en de medewerkers zelfs na een tijdelijke werkstop eerder terug zullen keren naar het werk dat zij voor de aanvang van de coronacrisis verrichten.
Het is belangrijk om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt niet te vergeten
Onder kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt vallen volgens Ton Wilthagen, Hoogleraar arbeidsmarkt aan de Tilburg University, de flexwerkers en een deel van de zzp’ers uit Nederland. Tijdens de coronacrisis werd de grote groep ondernemers met personeel in dienst namelijk financieel bijgestaan door het kabinet met allerlei steunpakketten. In het begin werden de flexwerkers en zzp’ers een beetje voorbij gelopen, maar daar komt nu verandering in. Zo is er een sociaal pakket gekomen waarbij er subsidie beschikbaar komt voor mensen die hun baan verliezen door de coronacrisis en zich daarom willen laten om- of bijscholen, inclusief flexwerkers en zzp’ers.
Daarnaast is het voor zzp’ers mogelijk om bijzonder uitstel van belastingbetaling aan te vragen, waardoor je de omzetbelasting, inkomstenbelasting, loonheffing en vennootschapsbelasting in 2021 vier maanden later hoeft te betalen dan normaal. Je dient dit als zzp’er zijnde wel zelf aan te vragen. Dit kun je doen door een brief naar de belastingdienst te sturen. Daarnaast komt de Belastingdienst ondernemers tegemoet door verzuimboetes voor het te laat of helemaal niet betalen van btw te schrappen.
Digitaal solliciteren blijft populair
Anne Megens, senior-adviseur bij werkgeversvereniging AWVN, zegt dat er in 2020 veel meer online sollicitatieprocedures zijn gestart. Zij voorspelt dat het digitaal solliciteren in 2021 voorlopig nog door blijft zetten. Digitaal solliciteren zorgt voor meer snelheid binnen de sollicitatieprocedure. Zo kan een nieuwe werknemer eerder met de werkzaamheden starten.
Hoewel je online al een goed beeld van een potentiële werknemer kunt schetsen, zegt Anne Megens wel dat werkgevers toch een fysieke afspraak met de nieuwe werknemer inplannen, om diegene na een geslaagd sollicitatiegesprek toch beter en op een persoonlijker niveau te leren kennen. Mary Akkermans, eventmanager bij Jobon, voorspelt dat het voor werkgevers of HR-medewerkers,belangrijk is om vaardigheden aan te leren, die hen helpen om tijdens een digitaal sollicitatiegesprek de juiste kandidaat voor de functie aan te nemen. Naarmate zij dit vaker doen en leren waar op gelet moet worden, zal dit steeds makkelijker gaan en zal de kwaliteit van medewerkers dat via een fysieke of digitale selectieronden is aangenomen niet verschillen.
Er dient rekening te worden gehouden met de kans op grote mismatches binnen de arbeidsmarkt
Een mismatch op de arbeidsmarkt betekent dat de arbeidsvraag en het arbeidsaanbod verminderd op elkaar zullen aansluiten, waardoor er uiteindelijk meer werkloosheid ontstaat. Hierdoor zal er disbalans ontstaan tussen specifieke sectoren (bijvoorbeeld de ICT-sector) die voor meer krapte op de arbeidsmarkt zorgen, tegenover de andere sectoren (bijvoorbeeld de bouwsector), die met een ruime arbeidsmarkt te maken krijgen. Cees Bakker van SollicitatieLAB.nl voorspelt een grote mismatch voor het einde van 2021. Hij zegt dat de arbeidsmarkt eigenlijk nooit heel soepel is geweest als het op het inspelen van aanpassingen aankomt. Cees Bakker vertelt dat werkgevers zich meer zouden moeten verdiepen in het selecteren van skills of specifieke kennis, zodat zij sneller een werknemer kunnen aannemen op basis van wat zij het bedrijf daadwerkelijk te bieden heeft, in plaats van op basis van werkverleden.
Daarnaast zeggen veel experts dat open hiring door de coronacrisis enorm zal toenemen. Doordat werknemers na ontslag in bepaalde sectoren eerder geneigd zijn om een baan buiten hun eigen sector te zoeken, zal open hiring nodig zijn, omdat je als werkgever zijnde iedereen dan een eerlijke kans geeft op de openstaande functies die je hebt. Open hiring houdt in dat het niet uitmaakt hoe het arbeidsverleden, de opleiding en de ervaring van de sollicitanten eruitziet. Iedereen krijgt een gelijke kans om zich tijdens het sollicitatiegesprek te bewijzen. Dit maakt het vooral voor werkzoekenden die buiten hun eigen sector solliciteren mogelijk om na ontslag sneller aan een nieuwe baan te komen.
Het is tijd om meer waardering voor harde werkers uit te spreken
Petra van de Goorbergh, directeur bij OVAL, zegt dat er een omslag dient te worden gemaakt in hoe de werkgever zich tegenover zijn/haar werknemers opstelt. Door de coronacrisis is het normaler geworden dat medewerkers meerdere dagen per werkweek vanuit hun eigen huis kunnen werken. De werknemers zijn minder vaak op kantoor te vinden en dit zorgt ervoor dat de werkgever op een andere manier invulling dient te geven aan zijn/haar leiderschap, ontmoeting en verbinding met de werknemers.
Ook zegt zij dat er meer waardering zou moeten komen voor de hardste werkers tijdens de coronacrisis, bijvoorbeeld voor zorgmedewerkers, pakketbezorgers, supermarktmedewerkers en medewerkers in het onderwijs. Van de Goorbergh vindt dat de waardering voor deze beroepsgroepen zich zou moeten gaan uiten in minder werkdruk, vooruitgang in salaris en verbeterde arbeidsomstandigheden.
