Alles wat je moet weten over werktijden en de Arbeidstijdenwet
De Nederlandse overheid heeft een aantal regels rondom werktijden vastgelegd in de wet. Payingit zocht voor je uit hoe werktijden werken, wat de Arbeidstijdenwet precies is en op welke manier werkgevers worden gecontroleerd op het hanteren van de juiste werktijden. Verder lees je in deze blog wat je kunt doen als je werkgever plotseling je werktijden verandert en wat de belangrijkste regels zijn rondom werk- en rusttijden.
Maak kennis met de Arbeidstijdenwet
De Arbeidstijdenwet (ATW) is een wet die in het leven is geroepen voor werkende mensen boven de 18 jaar. In deze wet staan de algemene regels rondom werktijden, planningen en oproepbaarheid. Deze wet is dus opgesteld om de werknemer in bescherming te nemen.
Wat zijn de wettelijke regels voor pauzes en rusttijden?
Wanneer je werkt, heb je recht op rust en pauze. Na een werkdag van maximaal 12 uur, heb je als werknemer recht op 11 uur vrij. De werkgever kan je rustperiode van 11 uur achter elkaar maar één keer in de week voor je inkorten tot 8 uur opeenvolgend vrij. Dit mogen ze alleen doen als het echt niet anders kan, bijvoorbeeld tijdens een hele drukke periode of tijdens de feestdagen. Wanneer je werkweek voorbij is, bijvoorbeeld op vrijdag, heb je als werknemer recht op 36 uur opeenvolgend vrij.
Als het op pauzes aankomt, dient elke losstaande pauze minimaal 15 minuten te duren. Wanneer je meer dan 5,5 uur op een dag werkt, heb je recht op twee pauzes van 15 minuten. Wanneer je 10 uur of langer werkt, heb je recht op 3 keer een pauze van 15 minuten, of één pauze van 15 minuten en één keer 30 minuten. Houd er wel rekening mee dat in de cao andere regels rondom pauzes kunnen worden opgenomen. Wil je weten welke regels rondom pauze aan jouw beroep gekoppeld zitten? Lees de cao dan goed door. Ben je zwanger of net bevallen van een kind? Dan heb je er recht op om je werktijden in overleg met de werkgever aan te passen en om vaker een pauze gedurende de werkdag in te plannen. Tot slot is in de ATW vastgesteld dat werknemers nooit meer dan 12 uur achter elkaar mogen werken. Over een periode van één week ligt deze grens op 60 uur. Daarbovenop mag je in een periode 16 weken gemiddeld niet meer dan 48 uur per week werken.
Hoe zit het met nachtdiensten en op zondag werken?
Doordat nachtdiensten intensief zijn, gelden hier strengere regels voor dan voor dagdiensten. De belangrijkste regel rondom werktijden voor nachtdiensten is dat een werknemer gedurende 16 weken achter elkaar maximaal 36 nachten mag werken. Dit mogen ook nooit meer dan 7 nachten achter elkaar zijn. Wanneer je nachtdienst hebt, mag je niet langer dan 10 uur achter elkaar werken. Je kunt dit maximaal aantal uur achter elkaar uitbreiden naar 12 uur, maar dat mag alleen op het moment dat dit echt niet anders kan. De uitbreiding naar 12 uur per nachtdienst mag maar 5 keer, verdeeld over 2 weken gebeuren. En de uitbreiding kan maar 22 keer per jaar van de werknemer gevraagd worden. Wil je meer weten over de regels rondom werktijden voor ploegendiensten of oproepdiensten? Dan kun je het Arboportaal raadplegen. Daar kun je precies terugvinden welke regels voor jou gelden.
Wat kun je doen als je werktijden ongevraagd worden veranderd?
In sommige gevallen heeft je werkgever het recht om je werktijden aan te passen. Zelfs op het moment dat je vaste werktijden in je contract hebt staan, kan er van je gevraagd worden wel eens meer of iets minder te werken of om een aantal andere tijden te werken dan normaal. Stel je maar eens voor dat het aantal klanten ineens stijgt op je vaste vrije dag, terwijl het op een andere dag daalt. De werkgever kan dan van je vragen om een je vrije dag tijdelijk of op de lange termijn om te wisselen voor een andere dag. Wanneer je hier liever niet mee akkoord gaat, kan de werkgever je alleen dwingen om op andere dagen of tijden te werken als er echt een goede reden voor is. Je kunt gerust even vragen wat de reden voor de verandering van je werktijden is, zodat je mee kunt denken en samen met je werkgever een oplossing kunt bedenken.
Bekijk samen met je werkgever vooral welke voor- en nadelen er aan de veranderende werktijden gekoppeld zitten. Wanneer er niet zoveel nadelen voor je aan gekoppeld zitten, is het wel zo netjes om met een redelijk voorstel van je werkgever akkoord te gaan. Je mag het voorstel dat de werkgever doet alleen weigeren als het nergens op gebaseerd is en als je op de nieuwe werktijden écht niet beschikbaar bent.. Let er wel op dat je de afspraken op papier laat zetten. Mondelinge afspraken zijn ook rechtsgeldig, dus kijk uit dat je in een gesprek met de werkgever niet te snel akkoord geeft, want dan zit je al aan de nieuwe afspraak vast.
Wat is een wijzigingsbeding?
In sommige contracten, cao’s of bedrijfsregels staat zwart op wit vastgelegd dat de werkgever werktijden mag veranderen. Dit heet het wijzigingsbeding. Dit beding zorgt ervoor dat je werkgever de werktijden zonder je toestemming mag aanpassen, maar dan moet hij/zij er we altijd een goede reden voor hebben, bijvoorbeeld in tijden van een reorganisatie of het definitief sluiten van een winkel op vrijdagavond. Wanneer er nieuwe openingstijden aan de winkel worden toegevoegd, mag de werkgever je vragen om je werktijden daaraan aan te passen. Lukt het je niet om goede afspraken met de werkgever te maken met betrekking tot je nieuwe werktijden? Schakel dan een professional van buitenaf in. Een mediator heeft ervaring met gesprekken voeren en zowel de belangen van jou en je werkgever te behartigen. Zo kunnen jullie toch tot een goede oplossing te komen.
Meer weten over werktijden voor jongeren en vakantiekrachten? Neem dan vooral een kijkje op onze blog over vakantiekrachten en hun werktijden. Klik hier!
