Zo moeilijk is het om aan nieuwe werknemers te komen in tijden van personeelstekort
Zoals je wellicht al vaker in het nieuws voorbij hebt zien komen, kampen sommige sectoren in Nederland met een groot personeelstekort. Nu de meeste bedrijven weer open zijn, lopen ze na corona tegen het volgende probleem aan; het tekort aan werknemers om de bergen met werk te verzetten. In deze blog lees je welke branches op dit moment kampen met een personeelstekort, wat het onderliggende probleem is en welke oplossingen ervoor zijn. Verder lees je meer over langer studerende jongeren, die dus veel later op zoek gaan naar een baan. Als laatste wordt er ingegaan op de rol van zzp’ers binnen het huidige personeelstekort.
Meerdere branches kampen met een tekort aan werknemers
Nu de coronacrisis eindelijk een beetje lijkt te zijn geweken, is er een nieuw probleem wat ondernemend Nederland in de ban houdt. Personeelstekort dreigt in branches zoals de horeca, zorg, het onderwijs, de beveiliging en nog veel meer. Hoe er eerst aandacht werd besteed aan naderende massawerkeloosheid, staan nu de grote personeelstekorten op de voorpagina’s van de Nederlandse kranten. Personeelstekort is een bedreiging voor het economische herstel van Nederland. Hoe kan het dat er nu na de coronacrisis opeens geen werknemers meer te vinden zijn?
Doordat corona ervoor zorgde dat veel mensen thuis kwamen te zitten en hun baan kwijtraakte, ging een recordaantal aan banen in rook op. Economen hielden hun hart vast en voorspelden een ongekende stijging van werkeloosheid en naderende ontslaggolven. Nu het gevaar voor de volksgezondheid een beetje geweken is, lijkt het probleem totaal te zijn omgeslagen. ProRail meldde bijvoorbeeld dat er minder treinen reden, omdat er gewoon te weinig machinisten waren. Netbeheerder Alliander, kan geen nieuwe huishoudens op het stroomnet aansluiten omdat ze daar simpelweg geen werknemers voor hebben.
Freek Kalkhoven, arbeidsmarktexpert bij het UWV zegt dat er steeds meer tekorten ontstaan aan werknemers met allerlei verschillende opleidingen, niveaus en banen. Het gaat om uiteenlopende banen, van koks tot juristen en leerkrachten. De gehele arbeidsmarkt zit met hetzelfde probleem, op hetzelfde moment en dat is het grote tekort aan werknemers om de financiële inhaalslag na de coronacrisis te kunnen maken.
Wat is het onderliggende probleem van het personeelstekort?
Hoewel corona onverwacht voor een groot personeelstekort zorgt, is er al jaren een trend zichtbaar, die nu pijnlijk tot uiting komt. Tegenwoordig kiezen steeds meer jongeren ervoor om hoger opgeleide stoelfuncties te bekleden, waardoor de praktische banen, waarbij kracht, vakbekwaamheid en handigheid voor vereist is, links komen te liggen. Vooral technische en lijflijke beroepen hebben al jaren met een tekort aan werknemers te maken. Dat steeds minder jongeren voor technische en lijflijke beroepen kiezen, komt volgens Sjirk Kuijper, hoofdredacteur bij het Nederlands Dagblad, doordat er te weinig waarde en beloning tegenover dit soort banen staat. Hij stelde dat juist de meest nuttige beroepen, het minst worden gewaardeerd.
Jongeren studeren langer en beginnen pas later full/parttime te werken
Je kunt jezelf afvragen waar alle werkzoekenden opeens gebleven zijn? Eerder was het namelijk lastig om aan een baan te komen, terwijl er nu in verschillende branches grote personeelstekorten ontstaan. Allereerst bestond een deel van de werkzoekenden uit arbeidsmigranten, die door de coronacrisis terugkeerden naar hun land van herkomst. Verder is de GGD als werkgever bijvoorbeeld enorm gegroeid. Zij gingen van 12 duizend, naar 40 duizend fte’s in één jaar tijd. Veel mensen hebben in deze sector dus een baan gevonden. Verder zijn er op dit moment minder jongeren op de arbeidsmarkt terug te vinden. Dit komt doordat Mbo’ers er door corona bijvoorbeeld voor hebben gekozen om door te leren en Hbo te doen.
Andere werkende Nederlanders, zitten nog thuis met een loonsubsidie NOW, waardoor zij toch uitbetaald krijgen en zij niet snel naar een andere baan op zoek gaan. Het Centraal Planbureau heeft het kabinet geadviseerd om de coronasteun vanaf de zomer stop te zetten. Helaas hebben zij dit verlengt, waardoor de groep thuiszitters nog niet op de huidige arbeidsmarkt terecht komt. Wanneer de steun niet wordt stopgezet, zullen bedrijven in bijvoorbeeld de horeca veel tijd kwijt zijn om nieuwe medewerkers te vinden.
Welke oplossingen zijn er voor het huidige personeelstekort?
De Nederlandse maatschappij is op zoek naar structurele oplossingen voor het huidige personeelstekort én mogelijke personeelstekorten in de toekomst. Wanneer de economie in Nederland blijft groeien, zal er tegen bepaalde grenzen van groei aangelopen worden, stelt de Volkskrant. Vanwege deze grenzen en de vergrijzing, waardoor er tegelijk meer werkenden met pensioen gaan, zal de arbeidsmarkt nog decennia te maken hebben met grote personeelstekorten. Sommige branches zijn zo belangrijk, dat personeelstekort nare maatschappelijke gevolgen kan hebben. Wanneer er bijvoorbeeld niet voldoende leraren werkzaam zijn in het onderwijs, zal de kwaliteit van het onderwijs sterk achteruitgaan.
Zijn er minder bouwvakkers te vinden, dan kan het probleem met de woningnood niet opgelost worden. Zijn er te weinig technici aan het werk in de energiebranche? Dan kan dit leiden tot een moeizame energietransitie. Kortom, er dient dus serieus nagedacht te worden over structurele oplossingen voor het personeelstekort in Nederland. Er wordt tegenwoordig al gekeken of er meer deeltijdwerkers, arbeidsmigranten en gepensioneerden aan het werk kunnen gaan. Als personeelstekorten te lang aanhouden, heeft dit hogere lonen en nieuwe technologische ontwikkelingen tot gevolg. Doordat banken bijvoorbeeld met personeelstekorten te maken hadden, werd een deel van het werk bij een bank al gedigitaliseerd. Waardoor er geen extra werknemers meer nodig zijn.
In de horeca wordt nu geëxperimenteerd met QR-codes in plaats van een ober die je bestelling aan tafel komt opnemen. Via de QR-code op tafel kun je met je smartphone je bestelling aan de keuken doorgeven. Al deze veranderingen zijn aan de ene kant positief, maar vervangen op de lange termijn allerlei banen, die in de toekomst dan ook niet meer terug zullen komen, mochten ze opeens wel nodig zijn. Het is aan de onderzoekers en ondernemers om hier verantwoord mee om te gaan.
Ondernemers zien de toekomst rooskleurig tegemoet
Wanneer je aan het begin van Q3 in 2021 aan horecaondernemers vroeg of zij de toekomst rooskleurig voor zich zagen, zeiden ze allemaal volmondig ja! Ondanks het personeelstekort waren ondernemers volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)optimistischer dan ooit over de mogelijke groei van de economie vanaf Q3. De stijging rondom het vertrouwen in de economie hangt volgens het CBS samen met het feit dat de economie na maanden eindelijk weer schade kan inhalen. Waar horecaondernemers eerst alleen gasten op het terras mochten ontvangen en de economie hierdoor somber inzagen, zijn nu het meest positief omdat zij eindelijk weer mensen binnen mogen ontvangen.
Het CBS laat weten dat er op dit moment een nieuw record is van ondernemers die de toekomst zonnig inzien en vertrouwen hebben in het laten groeien van de economie. De laatste keer dat ondernemers hier massaal een positief geluid over lieten horen, was in 2018. Hoe langer de ondernemers er nog in geloven, des te beter zij in staat zijn om hun ondernemingen weer aan te laten sterken en met z’n allen weer iets van de toekomst kunnen maken. Mindset is alles!
Waarom is dit een gouden tijd voor de zzp’er?
Nederland is redelijk leeg, waardoor de groep werkzoekenden een stuk kleiner is geworden dan voordat de coronacrisis uitbrak. Dit geeft zzp’ers vrijspel om te kiezen uit alle klussen die ze maar willen, want er is toch veel vraag naar mensen die werk kunnen verzetten. Als werkgever zou je dus voor de inzet van zzp’ers kunnen kiezen. Anderzijds is het belangrijk om in de gaten te houden wanneer de nieuwe groep werkzoekenden in aantocht is. Denk hierbij aan werknemers die geen coronasteun meer ontvangen en weer aan de slag willen en nieuwe studenten die eindelijk zijn afgestudeerd, ondanks alle studievertraging die corona met zich meebracht.
